مروری اجمالی بر کتاب «بازآفرینی یک صنعت»

نگاهی به روند تحولات صنایع لوازم‌خانگی کشور نشان می‌دهد که این صنعت با وجود بهره‌مندی 1.7 درصدی از تعداد بنگاه‌های صنعتی، کمتر از 1.5 درصد ارزش‌افزوده کل صنعت را به خود اختصاص می‌دهد. به بیان دیگر، طی یک دهه اخیر، این صنعت نتوانسته خروجی متناسب با تعداد بنگاه‌های فعال خود را داشته باشد. با توجه به روند کاهشی تشکیل سرمایه صنعت لوازم‌خانگی در دوره بررسی، این نگرانی وجود دارد که روند عملکرد این صنعت طی سال‌های آتی با نزول بیشتری همراه باشد. پس ضرورت پیگیری سیاست‌های ناظر بر این صنعت در یک مسیر نظام‌مند و مدون بیش از پیش مشخص می‌گردد.

بخش اول از کتاب حاضر تلاشی در راستای مدون کردن سیاست‌های ناظر بر صنایع لوازم‌خانگی است که با معرفی الگوهای نظری و تجربی توسعه زنجیره ارزش، جایگاه این مفهوم را در برابر توازن‌بخشی به زنجیره تأمین فیزیکی در صنایع لوازم‌خانگی به تصویر می‌کشد. در واقع، این بخش از کتاب تلاش می‌کند تا با ارائه تصویری از لوازم‌خانگی برحسب دسته‌بندی سه‌گانه صنایع انرژی‌بر، غیرانرژی‌بر و قطعات واسطه‌ای و معرفی محصولات زیرمجموعه، مروری بر تحولات بازار جهانی آن داشته باشد. سپس با تمرکز بیشتر بر صنایع لوازم‌خانگی انرژی‌بر، به مقایسه تطبیقی روش‌های مداخله‌ای و حمایتی دولت در کشورهای منتخب و موفق در حوزه این صنعت در یک نظام هماهنگ (برحسب سیاست‌های بازرگانی، صنعتی و فناوری) بپردازد و درس‌هایی را برای به‌کارگیری در ایران با ایجاد تناسب میان ساختار این صنعت در کشورهای مذکور و نوع سیاست‌های به کار رفته اعمال نماید.

بخش دوم کتاب (مشتمل بر چهار فصل) به‌طور اختصاصی به تحلیل وضعیت صنایع لوازم‌خانگی در ایران می‌پردازد. در این ارتباط ابتدا تاریخچه‌ای از تحولات صنایع لوازم‌خانگی کشور و الگوی تکامل زنجیره ارزش در آن طی یک قرن اخیر ارائه شده است و سپس با پرداختن به شاخص‌های عملکردی در این صنعت، سنجه‌های مقدماتی از مشکلات این صنعت را معرفی می‌کند. در ادامه این بخش به سبب اهمیت بالای چارچوب‌های قانونی و همچنین تحولات فناورانه بر توسعه زنجیره ارزش این صنعت، به تفصیل به مباحث قانونی و فناورانه و کاربرد آن در صنایع لوازم‌خانگی ایران پرداخته شده و از این طریق زمینه برای ورود به بخش سوم این کتاب آماده می‌گردد.

بخش سوم (مشتمل بر سه فصل)، حاوی خروجی آسیب‌شناسی‌های صورت‌گرفته در این صنعت طی یک ‌سال و نیم ارتباط تنگاتنگ با اعضای محترم انجمن ملی صنایع لوازم‌خانگی و مصاحبه‌های صورت‌گرفته طی آن دوره -برحسب عوامل محیط سیاستی، کسب‌‌و‌کاری و محیط خرد بنگاهی- است. با احصای نتایج آسیب‌شناسی در قالب یک الگوی سیستماتیک، ماتریس راهبرد‌های مرجع در این صنعت برحسب هر یک از سه زیرگروه انرژی‌بر، غیرانرژی‌بر و قطعه‌سازی لوازم‌خانگی استخراج گردید و نهایتاً نقشه راه حرکت در این صنعت، طی فصل آخر طبق الگوی برنامه‌ریزی استراتژیک برایسون (1980) طراحی و تدوین گردید. سپس به‌منظور عملیاتی سازی خروجی‌ها، نتایج در قالب جدول حاوی کاربرگ‌های عملیاتی تنظیم گردید تا در عرصه سیاست‌گذاری نیز بتواند سنجه خوبی به دست دهد.

امید بر آن است چالش‌ها و خطوط راهبردی و سیاستی ارائه شده در این بخش تا حد زیادی تصویری از مشکلات توسعه صنایع لوازم‌خانگی و نسبت برخی سیاست‌‌های دولت با عملکرد آن را به تصویر ‌‌کشد. همچنین امید است به‌واسطه ارائه راهبردها و راهکارهای اجرایی که بعضاً متکی بر محیط‌شناسی و ظرفیت‌های قانونی کشور هستند، خطوط کلی برنامه‌های اجرایی برخی دیگر از رشته فعالیت‌های ساخت‌محور در کشور را در شرایط حاضر در اختیار متولیان و سیاست‌گذاران حوزه صنعت و معدن قرار دهد.

مجلد علمی- کاربردی وتحقیقاتی «بازآفرینی یک صنعت، هفت دهه تحولات لوازم‌خانگی ایران» با در 10 فصل توسط گروه مؤلفان: افسانه شفیعی، مجید جلیلی و فائزه هدایت نظری و با ویراستاری علمی فرشاد براتی منتشر گردیده و همینک در دسترس فعالان، تولیدکنندگان و صنعتگران و علاقه‌مندان صنعت لوازم خانگی قرار دارد.

روابط عمومی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران