تحلیلگر مسیحی لبنان در گفتوگو با ایلنا:
آمریکا باید برای بازگرداندن امور برجامی به روال عادی خود، پیش‌قدم شود/ کشورهای عربی راهی جز مذاکره مستقیم با ایران پیش رو ندارند/ مانع‌تراشی‌های نتانیاهو راه به جایی نمی‌برد
نویسنده و تحلیلگر مسیحی لبنانی گفت که طبیعتا این آمریکاست که باید به توافق هسته ای بازگردد، زیرا این واشنگتن بود که از توافق خارج شد، مانع‌تراشی کرد، تحریم‌های پی در پی اعمال و تلاش کرد توافق را تخریب کند. بنابراین آمریکا باید برای بازگرداندن امور به روال عادی خود، پیش‌قدم شود.
آمریکا اخیرا و همزمان با شتاب گرفتن رایزنی‌های اروپایی‌ها برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام، اعلام کرد که حاضر است دعوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای شرکت در جلسه گروه ۱+۵ با ایران برای رسیدن به راه حلی دیپلماتیک را بپذیرد.
این در حالی است که مقام های ایران بازگشت به توافق هسته‌ای و آغاز رایزنی‌ها درباره ساز و کار فعال شدن این توافق را مشروط به لغو تحریم‌ها علیه ایران دانسته‌اند.
از سوی دیگر، برخی کشورهای عربی از جمله عربستان و بحرین و اخیرا نیز شورای همکاری کشورهای خلیج‌فارس طی موضعی توجیه‌ناپذیر مشارکت در مذاکرات برای هرگونه توافق با ایران هستند.
این تحولات، معادلات سیاسی جدیدی ایجاد کرده است که آینده توافق هسته‌ای و هر نوع اقدام برای عملی کردن گفتوگو ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
«سرکیس ابوزید»، نویسنده و تحلیلگر مسیحی لبنانی در تشریح ابعاد و تحولات مرتبط با آینده توافق هسته‌ای به پرسش‌های خبرنگار ایلنا پاسخ داد:
آمریکا اخیرا اعلام کرده است که اگه ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای و مذاکرات پیش از توافق جدید بازگردد، واشنگتن نیز به این توافق باز خواهد گشت. حال بر این اساس، کدام طرف باید آغازگر باشد و چرا؟
طبیعتا این آمریکاست که باید به توافق هسته ای بازگردد، زیرا این واشنگتن بود که از توافق خارج شد، مانع‌تراشی کرد، تحریم‌های پی در پی اعمال و تلاش کرد توافق را تخریب کند. بنابراین آمریکا باید برای بازگرداندن امور به روال عادی خود، پیش‌قدم شود.
درباره امور بین‌المللی باید گفت که این امور، جزء اصول ثابت به شمار می‌روند زیرا مبانی تعامل در سطح جهان را تعیین می‌کنند. ایران به موضوع توافق هسته‌ای و لزوم پایبندی طرف مقابل به آن از زاویه یک پدیده صوری و شکلی نگاه نمی‌کند بلکه از دید لزوم احترام متقابل و مقابله به مثل آن را ارزیابی و تاکید می‌کند که آمریکا نباید کشورهای دیگر را دست کم بگیرد و شروط خود را بر آنها دیکته کند. بنابراین تهران بر اصل رفتار متقابل و احترام به موضع ایران اصرار می‌کند و اینکه واشنگتن باید حسن‌نیت خود را ثابت کند و گام اولیه و مثبت را برای احیای آنچه از دست رفته است بردارد، زیرا این کشور بود که توافق را نقض کرد.
برخی کشورهای عربی نیز اخیرا مدعی حق حضور در مذاکرات با ایران شده و خواستار مشارکت در تحولات مرتبط با هر نوع توافق با تهران هستند. این کشورها چه هدفی را دنبال می‌کنند و مخاطب آنها کدام طرف است؟
برخی کشورهای عربی طرح عملیات مشارکت در مذاکرات توافق هسته‌ای را مطرح می‌کنند. طرف‌های اصلی در توافق هسته‌ای، ایران و آمریکا هستند اما این کشورها احساس می‌کنند که واشنگتن با ورود به مذاکره و توافق با ایران پشت آنها را خالی کرده و آنها هیچ نقشی در حصول توافق یا اموری از این دست نخواهند داشت. به همین دلیل خواهان ایفای نقش در این روند هستند. چنانکه برخی طرف‌ها در آمریکا نیز خواهان مشارکت برخی از کشورهای عربی در مذاکرات هسته‌ای هستند تا به نوعی روحیه آنها بالا رفته و اطمینان‌خاطر حاصل شود که آمریکا با هر نوع توافقی متحدان خود را رها نکرده است. برخی کشورهای عربی از این جهت برای حضور در مذاکرات اصرار دارند تا چنین وانمود کنند که در جریان معادلات جهانی بخشی از توازن هستند. این کشورها قدرتی از خود ندارند و می‌خواهند قدرت خود را از آمریکا بگیرند. باید گفت که اکنون در ارتباط با کشورهای حوزه خلیج‌فارس پیشنهاد ایران برای ورود به مذاکره جدی و توافق مستقیم که امنیت منطقه را تامین و از مشارکت عملی حمایت می‌کند، می‌تواند نجات دهنده باشد.
به اعتقاد من باید ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس برای حفظ منافع و مصالح منطقه به صورت مستقیم با یکدیگر گفتوگو کرده و همه این امور را با دید مثبت ارزیابی و بررسی کنند نه اینکه کشورهای عربی به موضع آمریکا علیه ایران متوسل شوند. زیرا این اتفاق کاملا گذرا و مقطعی بوده و آمریکا در حال حاضر به حکم منافع خود با این کشورها ارتباط دارد، بنابراین به محض اینکه منافع خود را در توافق با ایران ببیند، قطعا از آنها عبور و اقدام خود را عملی خواهد کرد. پس مصلحت منطقه و ملت‌های آن اقتضا می کند که گف وگوی مستقیم بین کشورهای منطقه بدون حضور آمریکا انجام شود.
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از همان ابتدا موضع تندی علیه برجام داشته و همواره تلاش کرده تا مانع بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای شود. تلاش نتانیاهو و لابی صهیونیستی در تاخیر آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای چه تاثیری داشته است؟
این کاملا طبیعی است که نتانیاهو از توافق هسته‌ای وحشت‌زده و بیمناک باشد، چرا که این توافق به خودی خود به مفهوم اعتراف به نقش اثر گذار ایران در منطقه است و این موضوع اسرائیل و به طور خاص نتانیاهو را به ترس می‌اندازد. نتانیاهو از عدم بازگشت آمریکا به برجام و جانبداری یک‌طرفه واشنگتن به ویژه در زمان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده که اقدام‌های ویژه و جانبدارانه‌ای را در حمایت از اسرائیل و امنیت این رژیم اتخاذ کرد، اطمینان خاطر داشت.
به هیمن دلیل نتانیاهو هراسان است و تلاش می‌کند هر نوع اقدامی را در راستای احیای توافق هسته‌ای تخریب کند. چنانکه پیشتر نیز تلاش کرد از ایران باج‌خواهی کند و منطقه را به سمت جنگ سوق دهد تا از بازگشت به این توافق زیان نبیند. اما مشخص است که دولت آمریکا به مصلحت خود می‌بیند که به توافق هسته‌ای و تفاهم با ایران باز گردد. بنابراین تلاش‌های نتانیاهو تاکنون شکست خورده است. وی در حال حاضر تلاش می‌کند از دولت جدید آمریکا برای کسب دستاوردها و امتیازهای جدید در مقابل مشارکت واشنگتن در هر توافق جدید، باج‌خواهی کند.
به تبع، اسرائیل و لابی صهیونیستی به تلاش‌های خود برای تخریب روند بازگشت به توافق ادامه خواهند داد، زیرا می‌خواهند آمریکا حامی بی‌چون و چرای اسرائیل علیه هر توافقی با ایران باشد. اما ایران با استمداد از قدرت داخلی و توازن نیروهایش توانست بر معادله موجود غالب شود و آمریکا را وادار به بازگشت به توافق هسته‌ای کند. بنابراین اسرائیل باید هوشیار و آگاه باشد که این تحولات و داده‌ها نقش این رژیم را کمرنگ کرده و به طور کلی حال و هوای خوبی برای آن به همراه ندارد. اسرائیل دیگر قدرت دست بردن در موازین قدرت در منطقه و جهان را ندارد.
آیا توافق هسته‌ای بین ایران و طرف مقابل، بر روند تشکیل دولت در لبنان تأثیرگذار خواهد بود؟
طبیعی است که بازگشت آمریکا به برنامه جامع اقدام مشترک بر صحنه جهان عرب و کل منطقه از جمله لبنان بازتاب داشته باشد زیرا گروه‌هایی که در لبنان دل به آمریکا بسته بودند، چشم‌انتظار تشدید تش بین تهران و واشنگتن و تضعیف نقش ایران بودند. به همین دلیل اگر امور به مجرای طبیعی خود بازگردد و توافق هسته‌ای مجددا فعال شود و کارآیی خود را باز یابد، تحریم‌های ایران لغو و جایگاه واقعی آن در منطقه بیش از پیش هویدا می‌شود و قطعا بر لبنان و شرایط آن تاثیر خواهد گذاشت.
یقین یدانید که این توافق در سراسر منطقه از جمله سوریه، یمن و کشورهای دیگر اثرگذار خواهد بود، زیرا چنین توافقی ایران را از فشارها و تحریم‌های چند ساله رها خواهد کرد. اعتراف آمریکا و کشورهای اروپایی به اهمیت توافق هسته‌ای و نقش ایران، جایگاه و اثرگذاری ایران در منطقه را تقویت خواهد کرد. چه بسا با چنین وضعیتی برخی نیروهایی که دل در گرو معادلات تخریب‌گرانه علیه ایران بسته بودند و در روند تشکیل دولت در لبنان مانع تراشی می‌کردند، سر عقل آیند و برای فعال شدن چرخه طبیعی در مسیر تشکیل دولت و برقراری ثبات در کشور تلاش کنند.
آینده جنگ یمن و چهره‌هایی چون «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی که نامشان با جنگ گره خورده است، در سایه توافق هسته‌ای جدید ایران و آمریکا به کدام سو خواهد رفت؟
جنگ یمن نیز متأثر از توافق هسته‌ای خواهد بود چنانکه اکنون نیز اوضاع به نفع جنبش انصارالله در جنگ نظامی موجود ورق خورده است، در آینده نیز قدرت به نفع همین گروه متوازن خواهد شد. بنابراین هر نوع توافق جدید نفوذ ایران را تقویت و متحدان منطقه‌ای و همچنین محور مقاومت را در وضعیت بهتری قرار خواهد داد و توازن را به نفع محور مقاومت تغییر داده و چه بسا توافق‌ها وائتلاف‌هایی متفاوت از قبل تشکیل شود.
از جمله نتایج این توافق می‌تواند نتایج مثبت برای متحدان ایران و پیامدهای منفی برای دشمنان آن از جمله بن سلمان باشد که انواع جنگ سیاسی را علیه ایران در منطقه به راه انداختند. طبیعتا آنها پس از توافق با توجه به اینکه ایران قدرت بیشتر و جایگاه بزرگ‌تری در منطقه می‌یابد، باید در محاسبات اشتباه خود بازنگری کنند و چه بسا مجبور شوند برای منافع خود و ملت‌هایشان وارد گفتوگو و ائتلاف با ایران شوند.
