حوزه های علمیه باید مستقل باشند

معاون اول دولت اصلاحات گفت: حوزه‌های علمیه نباید با حل شدن در حکومت، همه سرمایه‌های مدنی خود را که در طول قرن‌ها به دست آورده اند، از دست بدهند.

به گزارش ایلنا، محمد‌رضا عارف معاون اول دولت خاتمی و از کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در دیدار با جمعی از طلاب جوان و دانشجویان رشته های علوم دینی،در پاسخ به سوالی مبنی بر نگاه جریان اصلاحات به نهاد روحانیت، که تبلور آن در حوزه های علمیه است، چیست؟ و اگر جریان اصلاحات به قدرت بازگردد، به حوزه های علمیه از چه منظری نگاه خواهد کرد، گفت:اگر بخواهیم با ادبیات اصلاحات سخن بگوییم، باید بگوییم که حوزه های علمیه، گسترده‌ترین، قدیمی ترین و تاثیرگذارترین نهادهای مدنی موجود در ایران هستند.

وی افزود: «مرجعیت» که مفهومی مرتبط با حوزه های دینی است، همانطور که از لفظ آن پیداست، به معنای شخصیتی دینی است که جایگاه خود را به واسطه رجوع مردم به دست آورده است و هیچ مرجعی تاکنون به صورت فرمایشی و از جانب حکومت ها به این مقام نرسیده است، بلکه این جامعه دینداران، به عنوان یک جامعه مدنی بوده است که با پرس و جو و تحقیق و تطبیق معیارهای دینی، به کسی رجوع کرده‌اند و در اثر کثرت مراجعه، وی دارای جایگاه مرجعیت شده است.

معاون اول دولت اصلاحات با بیان اینکه حوزه‌های علمیه حیات خود را وامدار جامعه دینداران است، گفت: بنا به احساس وظیفه شرعی، با کمک‌های مادی و معنوی خود باعث رشد و بالندگی و تداوم این نهاد شده اند.

عارف اضافه کرد: قبل از انقلاب اسلامی به جز دوره های محدودی در تاریخ ایران، حاکمان نه تنها میانه‌ای با این نهاد مدنی نداشته اند، بلکه سعیشان بر از بین بردن آن بوده است، اما به دلیل پشتوانه مردمی محکمی که این نهاد داشته است، قرن‌ها است که به حیات خود ادامه داده است و از تاثیرگذارترین نهادهای اجتماعی در طول تاریخ کشورمان بوده است.

وی با تاکید بر اینکه بقا و بالندگی حوزه‌های علمیه در حفظ همین هویت مدنی است، گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تصور برخی بر آن بوده که به دلیل برقراری یک جمهوری اسلامی، حوزه های علمیه نیز باید دست از هویت مدنی خود کشیده و جزیی از اجزای نظام شوند و استدلال هم بر این بود حال که حکومت دینی است، همه نهادهای دینی نیز باید به نوعی وابسته به حکومت شود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اظهار داشت: به گمان من چنین رویکردی نادرست است و به کارآمدی نهاد روحانیت ضربه وارد می‌کند. حوزه های علمیه نباید با حل شدن در حکومت، همه سرمایه های مدنی خود را که در طول قرنها به دست آورده اند، از دست بدهند.

عارف تاکید کرد:البته این بدان معنا نیست که حوزه های علمیه، به دولتها در جهت نیل به اهداف انقلاب اسلامی کمک نکنند. این نهاد در عین حفظ استقلال خود می‌تواند در تعامل سازنده و دوطرفه با حکومت باشد. اگر ما نگاهمان به حوزه های علمیه، به عنوان یک نهاد مدنی دینی باشد، آنگاه هر دو طرف، یعنی هم دولتها و هم حوزه‌های علمیه، نقش خود را در تعامل دوطرفه باز خواهند یافت و این دقیقا همان نگاهی است که جریان اصلاح‌طلب به دنبال آن است.

وی افزود: اگر گفته می‌شود که حوزه های علمیه باید مستقل باشند، این به معنای آن نیست که نباید با حاکمیت تعامل نداشته باشند. درست مثل این که گفته می‌شود که قوای سه گانه از هم مستقل هستند، این به معنای آن نیست که نباید با یکدیگر ارتباط داشته باشند. اگر قوای سه‌گانه با هم در ارتباط نباشند که اساسا امورات کشور پیش نخواهد رفت، اما آنچه مطلوب است، ارتباط و در عین حال استقلال است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: برخی واژه‎ها در تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی، گرچه متولد می‌شوند، ولی به بلوغ خود نمی‌رسند و چهره ناموجهی پیدا می‌کنند.

عارف با بیان اینکه اصطلاح «نهادهای مدنی» و «جامعه مدنی» از این جمله واژه‌هایی است که در دوره اصلاحات مطرح شد ولی به درستی تبیین نشد، گفت: نهادهای مدنی، ماهیتا نه در مقابل نظام هستند و نه در مقابل دین. همانطور که گفتم حوزه‌های علمیه و نهاد مرجعیت، به معنای واقعی کلمه، نهادهای مدنی هستند منتها نهادهای مدنی دینی.

وی در پایان تاکید کرد: بیش و پیش از هر نهاد مدنی دیگری در کشورما، نهاد روحانیت به شکل مدنی در طول تاریخ سربرآورده و امروز هم که به لطف پروردگار و تلاش مردم، یک نظام دینی برسرکار آمده است، حوزه های علمیه می‌توانند ضمن حفظ استقلال خود، تعامل مثبتی با دولت‌ها داشته باشند، و نقش خود را به عنوان یک نهاد مدنی قدرتمند، در کمک به دولت ها ایفا کنند.